---

Fototoksyczność, znana również jako fotopodrażnienie, to podrażnienie skóry wywołane fototoksycznymi substancjami chemicznymi po ekspozycji na światło. Kiedy substancje fototoksyczne, takie jak kumaryny lub furanokumaryny, są nakładane na skórę, mogą powodować nadmierną reakcję na światło słoneczne lub promienie UV, powodując zaczerwienienie, które wygląda jak przesadny rodzaj oparzenia słonecznego. W ciężkich przypadkach mogą również wystąpić pęcherze. 

Chociaż te chemikalia można znaleźć w preparatach do opalania i różnych przyborach toaletowych, można je również znaleźć w niektórych produktach do aromaterapii. Na przykład, chociaż aromaterapia jest ogólnie uważana za bezpieczną uzupełniającą terapię zdrowotną, istnieją pewne olejki eteryczne (i inne olejki ziołowe), które zawierają furanokumaryny, choć w niewielkich ilościach. Niemniej jednak, gdy są stosowane miejscowo, te substancje chemiczne są wchłaniane przez skórę, gdzie ich struktura molekularna pozwala im absorbować i przechowywać światło UV, zanim uwolnią je w postaci wybuchu na skórę, co powoduje podrażnienie. Nawet jeśli olejki eteryczne są dobrze rozcieńczone, osoba nadal może doświadczać fototoksyczności, jeśli jej skóra jest wystawiona na działanie promieni słonecznych. 

Najpopularniejsze fototoksyczne olejki do aromaterapii

Większość znanych olejków fototoksycznych pochodzi z rodziny Rutaceae i Apiaceae.

Należące do rodziny Rutaceae olejki cytrusowe, takie jak cytryna , limonka, grejpfrut, mandarynka, pomarańcza i bergamotka, są uważane za stymulujące, energetyzujące i podnoszące na duchu oraz stanowią doskonały wybór do promowania dobrego samopoczucia. Rzeczywiście, jak wspomniałem na poprzednich wpisach, Bergamot jest często opisywany jako „Szczęście w butelce”, pomagające zmniejszyć stres i poprawić nastrój. Należy jednak pamiętać, że bergamotka, a także niektóre z tych innych olejków cytrusowych, są uważane za fototoksyczne. 

Fototoksyczność w dużej mierze zależy od tego, czy olejek eteryczny został wyekstrahowany z materiału roślinnego (skórki owoców) metodą tłoczenia (tłoczony na zimno) czy destylowanej parą wodną. 

Na przykład olejki cytrusowe, które poddano destylacji z parą wodną, ​​nie są uważane za fototoksyczne i obejmują: cytrynę (Citrus limonum) i limonkę (Citrus aurantifolia). Natomiast bergamotka (Citrus bergamia), limonka (Citrus aurantifolia), gorzka pomarańcza (Citrus aurantium), cytryna (Citrus limonum) i grejpfrut (Citrus paradisi), które są wytwarzane z materiału roślinnego, są uważane za fototoksyczne. I odwrotnie, inne olejki eteryczne, które ulegają ekspresji, ale nie są fototoksyczne, to: mandarynka (Citrus reticulata), słodka pomarańcza (Citrus sinensis). 

Inne fototoksyczne olejki eteryczne obejmują Angelica Root (Angelica archangelica) i kminek rzymski (Cuminum cyminum) z rodziny Apiaceae oraz Tagetes (Tagetes patula, T. minuta, T.erecta) z rodziny Asteraceae.

Należy również pamiętać, że inne produkty do aromaterapii również mogą być fototoksyczne. Na przykład olejek z dziurawca zwyczajnego (Hypericum perforatum), znany również jako ziele dziurawca , jest uważany za kojący, przeciwzapalny, antyseptyczny i przeciwbólowy, przydatny przy łagodnych oparzeniach, siniakach i drobnych ranach. Niemniej jednak może również powodować nadwrażliwość na światło, gdy jest stosowany na jasnej i / lub wrażliwej skórze. Jako środek ostrożności zalecałbym zatem zakrycie skóry przed ekspozycją na światło słoneczne podczas używania tego konkretnego olejku ziołowego.

Ryzyko fotoksyczności

Ryzyko fototoksyczności zależy nie tylko od substancji chemicznych obecnych w oleju, ale także od ilości. Na przykład olejek eteryczny Tagetes (Tagetes patula, T. minuta, T.erecta) jest uważany za 100 razy bardziej fototoksyczny niż eksprymowany grejpfrut (Citrus paradisi).

Zmieszanie kilku fototoksycznych olejków eterycznych oczywiście zwiększy ryzyko fototoksyczności, dlatego należy to wziąć pod uwagę podczas mieszania. Proszę również pamiętać, że olejki cytrusowe zazwyczaj zawierają terpeny w znacznych ilościach. Jednak ten składnik chemiczny jest czasami usuwany z oleju. Gdy tak się dzieje, oznacza to, że występuje wyższe stężenie pozostałych składników chemicznych, takich jak furanokumaryny, które wpłyną na maksymalne poziomy stosowania do zarządzania ryzykiem fototoksyczności. Dlatego polecam zakup olejków eterycznych z cytrusów, które nie są zdeterpenowane.

Według Tisserand i Balacs (1995) nie ma ryzyka fototoksyczności, jeśli produkty aromaterapeutyczne zawierające fototoksyczne olejki eteryczne są stosowane w mydłach, płynach do mycia ciała i żelach pod prysznic, które są zmywane ze skóry przed ekspozycją na światło słoneczne lub promienie UV. Należy jednak pamiętać, że dotyczy to tylko produktów do zmywania, w przeciwieństwie do tych, które mogą mieć kontakt ze skórą w saunie lub łaźni parowej. 

Niektórzy eksperci sugerują również, że nie ma ryzyka, jeśli zastosujesz fototoksyczne olejki eteryczne na skórę, a następnie zakryjesz te obszary przed wyjściem na zewnątrz. Należy jednak pamiętać, że letnie ubrania są zwykle lekkie i mają jasny kolor, co oznacza, że ​​promienie UV mogą przez nie przenikać, w przeciwieństwie do cięższych, ciemnych ubrań zimowych. Stosowanie filtrów przeciwsłonecznych może oczywiście również pomóc zmniejszyć ryzyko fototoksyczności. 

Czas może oczywiście również wpływać na fototoksyczność. Na przykład, intensywność reakcji skórnej wzrośnie w ciągu pierwszej godziny po aplikacji, pozostanie na najwyższym poziomie przez następne 60 minut, a następnie stopniowo zmniejszy się w ciągu ośmiu godzin. Tisserand i Balacs (1995) sugerują, że wynika to z czasu potrzebnego na przeniknięcie fototoksycznych substancji chemicznych przez górne warstwy skóry do niższych poziomów. Aby być bezpiecznym, eksperci generalnie zalecają, aby nie wystawiać skóry na działanie promieni słonecznych lub UV przez co najmniej 12 godzin po zastosowaniu produktów aromaterapeutycznych zawierających fototoksyczne składniki chemiczne.

Jak wspomniano powyżej, kumaryny i furanokumaryny są najczęstszymi substancjami chemicznymi powodującymi fototoksyczność. Prawdopodobnie najbardziej znanym składnikiem chemicznym jest bergapten, pochodna psoralenu, macierzystego związku rodziny znanych jako liniowe furanokumaryny. Bergapten, jak sama nazwa wskazuje, znajduje się w olejku eterycznym bergamotki . Chociaż fototoksyczne chemikalia są stosunkowo nielotne, co oznacza, że ​​nie odparowują łatwo, można je znacznie zmniejszyć np. w oleju bergamotowym. Można kupić Bergamot, z którego usunięto furanokumaryny, co znacznie zmniejsza ryzyko fototoksyczności. Zwróć uwagę na olej o nazwie Bergamot FCF, co oznacza, że ​​nie zawiera furanokumaryny.

Na marginesie, niektórzy aromaterapeuci uważają, że zapach olejku eterycznego Bergamot FCF ma niższy standard od tego, w którym furanokumaryny nie zostały zredukowane. Możesz więc zamiast tego użyć „całego” oleju w dyfuzorze lub palniku, aby nadal cieszyć się oryginalnym aromatem. Rzeczywiście, wdychanie olejków eterycznych jest często uważane za najskuteczniejszy sposób na czerpanie z nich korzyści terapeutycznych, co potwierdzają badania naukowe. Na przykład badania pokazują, że wdychanie olejków eterycznych ma wpływ na limbiczną część mózgu, która zajmuje się emocjami. Na przykład pacjentki poddające się zabiegom dentystycznym zgłaszały mniejszy niepokój podczas wdychania słodkiej pomarańczy podczas leczenia, podczas gdy inne badanie wykazało, że pacjenci cierpiący na depresję wymagali mniej leków przeciwdepresyjnych po leczeniu zapachem cytrusów.

Zalecane maksymalne poziomy użytkowania

Wytyczne IFRA wskazują procentowe rozcieńczenie, przy którym fototoksyczne olejki eteryczne są uważane za bezpieczne do stosowania na skórę (patrz tabela 1 poniżej), przy czym uważa się, że wyższe procentowe rozcieńczenie niesie ryzyko fototoksyczności (Tisserand i Balacs, 1995). 

Przy obliczaniu stężenia olejków eterycznych warto pamiętać, że ogólnie mówiąc 20 kropli olejku eterycznego odpowiada 1 ml. Dlatego, przykładowo, 0,7% limonki (Citrus aurantifolia) uzyskamy poprzez zmieszanie 7 kropli olejku eterycznego w 50 ml oleju nośnikowego. Można to obliczyć w następujący sposób: 50 ml x 20 kropli = 1000 x 0,7% = 7.

Tabela 1: Maksymalne % poziomy rozcieńczenia

Olejek eteryczny	Maksymalne rozcieńczenie %	Krople na 50ml nośnika
Aksamitka	0,05%	0,5 kropli olejku eterycznego
Bergamotka (z furanokumarynami)	0,4%	4 krople olejku eterycznego
Kminek	0,4%	4 krople olejku eterycznego
Limonka	0,7%	7 kropli olejku eterycznego
Korzeń Angeliki	0,78%	7 kropli olejku eterycznego (zaokrąglone w dół)
Pomarańcza Gorzka	1,4%	14 kropli olejku eterycznego
Cytrynowy	2%	20 kropli olejku eterycznego
Grejpfrut	4%*	40 kropli olejku eterycznego

* Należy pamiętać, że ogólnie zaleca się moc 2,5% dla mieszanki aromaterapeutycznej i składa się ona z proporcji 1:2, co oznacza 1 kroplę olejku eterycznego na każde 2 ml oleju nośnikowego.

Pozdrawiam
Michal Jacek Kosla